BijLeren En Netwerken Tussendoor in SRW

We willen je graag uitnodigen om in te schrijven voor onze studie- en samenwerking dag gepland op 29/01/2026. Voor het programma kan je doorklikken naar onze website: https://praktijk-in-srw.ucll.be/vormingsdag

Inschrijven en je keuze doorgeven kan via deze link: https://icts.kuleuven.be/apps/onebutton/registrations/1272550

Wie de krant openslaat, de televisie opzet, zijn of haar sociale media bekijkt, kan er niet omheen: we leven in een moeilijke tijd. Er zijn de onheilspellende berichten over ons klimaat. In verschillende delen van de wereld woedt er oorlog. Polarisering rukt snel op en verschillende sectoren worden geconfronteerd met besparingen. Je zou voor minder de hoop verliezen. En toch is net dat cruciaal, hoopvol worden, zijn en blijven, want zonder hoop geen pedagogiek. En zonder pedagogiek geen nieuwe wereld. In deze lezing zal deze stelling worden uitgewerkt aan de hand van het werk van de Nederlandse pedagoge Lea Dasberg. Zij was vooral actief tijdens de jaren ’80 en, omwille van haar provocatieve stellingen, een graag beluisterde gast op radio en televisie. In 1980 publiceerde ze een klein groen boekje getiteld ‘Pedagogiek in de schaduw van het jaar 2000: Hulde aan de hoop’. Aan de hand van dit boekje zal geëxploreerd worden of en hoe ook voor ons de ideeën rond een pedagogiek van de hoop nog steeds relevant kunnen zijn. 

Kinderrechten vormen al decennialang een belangrijk referentiekader voor de pedagogische praktijk. In deze lezing gaan we in op een aantal pedagogische vraagstukken die verbonden zijn met dit referentiekader. We analyseren de kansen die kinderrechten bieden, maar staan ook stil bij de valkuilen die ermee gepaard kunnen gaan. Want werken vanuit kinderrechten leidt niet automatisch tot meer respect voor kinderen en jongeren.

We verdiepen ons in thema’s zoals de toegenomen autonomie van het kind, de juridisering van pedagogische relaties en de relatie tussen kinderen en ouders. Daarbij besteden we bijzondere aandacht aan kinderen die opgroeien in maatschappelijk kwetsbare situaties, en in het bijzonder aan kinderen die leven in armoede. We bekijken hoe kinderrechten in zulke contexten een hefboom kunnen zijn, maar ook welke risico’s verbonden zijn aan het inzetten van kinderrechten.

Tot slot reiken we een alternatieve kijk aan op kinderrechten, een benadering die vertrekt ‘van onderuit’: vanuit de leefwereld van kinderen, jongeren en hun gezin.

Sociale professionals maken in hun dagelijks handelen – impliciet of expliciet – gebruik van uiteenlopende vormen van kennis. Het gaat onder meer om feitelijke kennis (zoals regelgeving), ervaringskennis (zoals praktijk- of persoonlijke ervaring) en theoretische kennis (zoals inzichten over armoede). Samen vormen deze elementen de ‘kennisbasis’ van sociale professionals.

In deze lezing wordt stilgestaan bij het belang van theoretische kennis. Die kennis wordt soms beschouwd als overbodig of niet bruikbaar voor sociale professionals, vanuit het idee dat werken met mensen vooral “uit de buik” moet komen.

Er wordt ingegaan op:

1. Waarom theorieën wél essentieel zijn, en
2. Welke theorieën van belang zijn bij het ontwikkelen van kritische praktijken.

Jongeren hebben het recht om op te groeien in een leefwereld die zo gewoon mogelijk aanvoelt – ook wanneer je voor even in de residentiële jeugdhulp verblijft. In de praktijk blijkt de organisatie van die ‘gewoonheid’ echter broos en complex. De organisatie van residentiële jeugdhulp, met als fundament een krachtig moreel kompas, waarin pedagogiek centraal staat, blijkt bijna utopisch omwille van belemmerende institutionele, management-, verantwoordings-, en veiligheidslogica’s.

Medewerkers proberen zich elke dag opnieuw, met veel goesting, in dit moeilijk web van tegenstellingen en spanningen te bewegen, vanuit een grote, idealistische ambitie om voor deze jongeren en hun netwerk iets te kunnen betekenen. We weten echter uit onderzoek dat begeleiders, omwille van die aanwezige logica’s, het gevoel hebben niet meer de juiste dingen te kunnen doen, zingeving verliezen, geen autonomie en eigenaarschap meer ervaren, hulpverlenings-moe worden, de verbinding verliezen met een regulatief ideaal, en uiteindelijk uitvallen (ziekte of een andere job).

In deze lezing onderzoeken we de organisatie van residentiële jeugdhulp vanuit een micro-, meso- en macroperspectief. We analyseren de verschillende logica’s die druk uitoefenen op de pedagogische praktijk, en verkennen hoe pedagogiek opnieuw sterker verankerd kan worden, om zo bij te dragen aan een zo ‘gewoon mogelijk’ verblijf in een residentiële context.

We leven in boeiende pedagogische tijden. Naast het gezin, de school en de straat is er een duidelijke vierde opvoedingsmilieu bijgekomen: het internet. In die onlinewereld spelen zich vandaag even betekenisvolle vormen van leren, socialiseren en experimenteren af als in de meer traditionele contexten. Maar wat betekent dat voor ouders, sociale (jongeren)professionals, en voor kinderen en jongeren zélf?

In dit gastcollege verkennen we de digitale leefwereld als pedagogische ruimte. Niet om voor eens en altijd te beslissen hoe we (als opvoeders, als kinderen/jongeren) met schermen, sociale media of artificiële intelligentie moeten omgaan, maar om samen stil te staan bij belangrijke onderliggende vragen: Wat betekent pedagogische verantwoordelijkheid in tijden van continue connectie? Hoe verhouden controle en vertrouwen zich tot elkaar wanneer we onze kinderen steeds beter kunnen volgen en monitoren? En wat zegt onze groeiende bezorgdheid over jongeren eigenlijk over ónze eigen onzekerheden als opvoeders?

Tegen de achtergrond van populaire stemmen als Jonathan Haidt en zijn Generatie Angststoornis reflecteren we over de mogelijkheid dat niet onze kinderen, maar wijzelf verstrikt zijn geraakt in angst en paniek over opvoeding in digitale tijden.

Een prikkelende uitnodiging tot pedagogisch denken in plaats van pedagogisch veroordelen – over schermtijd, vrijheid, verantwoordelijkheid en de kunst van opvoeden in een onlinewereld.

Steeds meer jongeren ervaren stress en prestatiedruk en hebben moeite om mee te volgen in deze woelige, drukke samenleving. De bestaande hulpverlening barst al uit haar voegen: overal zijn er wachtlijsten en veel jongeren vinden geen of geen passende ondersteuning.

Misschien hebben we – jongeren, opvoeders, … – nood aan een andere manier van leven, met meer verbinding, compassie en warmte voor elkaar. Hoe kunnen we breder en preventief inzetten in plaats van enkel behandelen? En hoe kunnen we als samenleving de zorg voor jongeren samen dragen en een houvast bieden?

We vertrekken vanuit TEJO (‘Therapeuten voor jongeren’) en wat we na 15 jaar gehoord, gezien en gevoeld hebben bij de jongeren die langskwamen. Aangevuld met casussen en hoopvolle nieuwe projecten en initiatieven van burgers en vrijwilligers, strijden we verder voor een beter welzijn van alle jongeren.

Het overheersende maatschappelijk discours rond het thema veiligheid – een terecht thema overigens – dat zich ook in de jeugdhulp voltrekt, wordt vaak gestuurd door een beheersingsdenken. Een denken dat net onveiligheid kan doen toenemen. Antwoorden worden gezocht in controlemechanismen, het indijken van onveilige situaties, onder meer door geslotenheid, en het hertalen ervan naar een individuele verantwoordelijkheid. Zo beschouwen we opvoeding tot ‘gemanierd burgerschap’ steeds meer als een verantwoordelijkheid van de individuele ouder(s), leerkracht(en), … Ouderschap wordt ‘geprofessionaliseerd’ en de overheid neemt de controle op deze ouderlijke verantwoordelijkheid op zich. Dergelijke antwoorden dragen de illusie van het vergroten van veiligheid in zich, quid non.

Daarnaast zijn de aanleidingen voor vragen tot het opstarten van jeugdhulp soms ‘oneigenlijke’ jeugdhulpvragen. Die gaan vaak niet over opvoeding, maar over garanties die nodig zijn voor een kwaliteitsvol leven. Goede verstaanders zien hierin wat er in de samenleving gaande is. Kinderen, jongeren en gezinnen in moeilijkheden zijn niet alleen het probleem, ze tonen ons ook iets.

Risico’s zijn eigen aan het leven zelf en paradoxaal genoeg kan het nemen van en omgaan met risico’s – door verbinding en herstel te leggen – veiligheid net doen toenemen. In de jeugdhulp, met name in de ontwikkeling van onze handelingspraktijk rond ‘veilige trajecten’, streven we ernaar ons heel bewust te zijn van wat als onveilig wordt ervaren, die onveiligheid concreet te benoemen en er creatieve antwoorden op te zoeken die herstel en verbinding concreet vormgeven.

Veiligheidsissues en de mogelijke antwoorden die in de jeugdhulp ontwikkeld worden, kunnen inspirerend zijn voor een breder maatschappelijk debat. In de lezing staan we graag stil bij:

1. Mogelijk vigerende mensvisies;
2. De mensvisie die wij vanuit onze jeugdhulppraktijk hanteren in het werken met kinderen, jongeren en gezinnen in ernstige moeilijkheden;
3. Hoe we die visie in onze handelingspraktijk inhoud en vorm geven, aan de hand van één van onze concrete werkingen en een casustraject;
4. Tenslotte gaan we graag in interactie met de deelnemers voor vragen, kritische bedenkingen en meer.

Coming soon

Onderzoekers vanuit KU Leuven en UCLL, waaronder onze SRW collega Eleonora, onderzoeken in opdracht van Leerpunt hoe het onderwijs kunnen ondersteunt kan worden in redelijke aanpassingen. Een interessant topic waar ook enkele van onze studenten een BAP rond schrijven (de stem van kinderen in redelijke aanpassingen op school). Wij zijn alvast benieuwd naar de resultaten.

Heb jij ervaring of ken je iemand met ervaring, dan mag je deze oproep onder de aandacht brengen. 

Onze SRW-collega Eleonora Tilkin-Franssens werkt aan een interessant project bij AP hogeschool. Het gaat om een co-creatief onderzoeksproject getiteld 'Bridge the gAP'. Hierin wordt gedurende 2 jaar onderzocht hoe de overgang naar het werkveld vergemakkelijkt kan worden voor studenten met (een vermoeden van) autisme. Voor het project zoeken ze ook nog naar studenten in hun laatste jaar of die afgestudeerd zijn aan het hoger onderwijs.

Hiernaast kan je de flyer met hun oproep vinden.

Heb je een vraag of wil je graag deelnemen?

Op de internationale dag van de rechten van het kind (20/11) zetten we op onze sociales onze SRW-stageplaats in Sri Lanka in the picture. Elisabeth Biesemans Grolig maakte een podcast waarin je ontdekt wat Child Action Lanka, de Mobile School en de Cosmogolem gemeen hebben. An Beghin, docent SRW, was haar gast.